Gezi davasında 18 yıl mahpus cezasına çarptırılması nedeniyle Silivri Cezaevi’nde bulunan Tayfun Kahraman, mümkün İstanbul Sarsıntısı için kentin yapı stokunun hazır olmadığını belirterek, “Yüzde 25’inin zelzele sonrasında kullanılamaz hale geleceğini biliyoruz” dedi.
Gezi Parkı Davası’ndan 840 gündür Silivri Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan kent plancısı Dr. Tayfun Kahraman, 17 Ağustos Depremi’nin 25’inci yıl dönümünde açıklamalarda bulundu.
Cumhuriyet’ten Çağdaş Bayraktar’ın sorularını yanıtlayan Kahraman, “İstanbul’daki yapı stokunun yüzde 25’inin sarsıntı sonrasında kullanılamaz hale geleceğini biliyoruz. Bu sayılar bile tek başına İstanbul’da karşı karşıya olduğumuz tehdidi gözler önüne sermeye yetiyor” dedi.
“17 Ağustos’tan beri tek gelişme toplumsal dayanışma”
“17 Ağustos Depremi’nin üzerinden 25 yıl geçti. Geçen 25 yılda gelinen ve gelinemeyen noktayı nasıl yorumluyorsunuz?” sorusu üzerine, “ Hepimiz bu yaşanan felaketin ülkemiz için son olacağını, bir defa daha birebir acıların yaşanmaması için gerekenlerin yapılacağını konuşuyorduk. Yapısal, kamusal ve yasal değişiklikler yapıldı, onları siyasalların vaatleri izledi” diyen Kahraman, “Geçen bu kadar vakte karşın kırılgan yapı stokunu güçlü hale getiremedik, afetlere karşı bütüncül risk idaresini başaramadık, afet sonrasının idaresinde de sınıfta kaldık. Tek elden afet idaresi telaffuzuyla değiştirilen kamu kurumlarının ne kadar yetersiz olduğunu gördük. Yasal, yönetimsel değişikliklerle yapıların üretim evresini denetleyeceğiz denerek kurgulanan yapı kontrol sisteminin ne kadar yetersiz olduğunu deneyim ettik. Kentsel dönüşümü hızlandıracağız diyerek yapılan yasal değişiklikler sonucu, kentsel dönüşüm bir gayrimenkul geliştirme faaliyetine dönüşerek rant üretme potansiyeli yüksek alanlarla hudutlu kaldı, dezavantajlı kümeleri mülkiyet ve barınma haklarından mahrum bırakan bir çok mağduriyet yarattı.” dedi.
“Denetimsizliği ve zelzeleye güçlü diye satılan konutların mezar olma gerçeği ile baş başa kaldık”
17 Ağustos 1999 zelzelesinden bu yana inançlı ömür alanları yönetmek yerine rantı önceleyen sarsıntı siyasetlerinin en değerli göstergesinin 6 Şubat zelzeleleri olduğunu lisana getiren Kahraman şunları söyledi:
Değişen ve sıkı kurallara bağlanan yapı üretim şartlarının denetlenmediği ve sarsıntıya sağlam diye satılan konutların insanlara mezar olduğu gerçeği ile baş başa kaldık. Seçim yatırımı olarak İmar Barışı ismi altında affedilen kaçak yapılar insanlarımızın canını aldı. Verimlilik ismine tek elde toplanan afet idare sisteminin işlemediğini, kurumların acz içinde olduğunu, üstelik sivil toplumun çalışmalarını da baltaladığını gördük. Bu süreç boyunca gelişme gösterdiğimiz tek alan toplumsal dayanışmamız ve sivil toplum faaliyetleri oldu. 6 Şubat sonrası gösterdiğimiz dayanışma, 85 milyon olarak bir ortaya geldiğimizde ne kadar güçlü olduğumuzu kanıtladı. Kelamın özü, çok acı lakin geçen 25 yıla baktığımızda, kayda paha bir yol kat edemedik.
“Olası bir sarsıntıda İstanbul’da yapı stokunun yüzde 25’i kullanılamaz hale gelir”
“Büyük bir sarsıntı beklenen İstanbul ne durumda?” sorusuna İstanbul’da 1999’dan itibaren zelzeleye yönelik çalışmalar olduğunu fakat bunların çok hudutlu kaldığını söyleyen Kahraman kelamlarına şöyle devam etti:
“Biz İBB’de vazifeye geldiğimizde İstanbul’un büyük kısmının taban durumuna ait haritalar hazırlanmıştı, kalan bölgelerin imalini ise biz başlattık. Ama mevcut kırılgan yapı stokuna müdahaleler çok sonluydu ve kentsel dönüşüm çalışmaları rant üretme kapasitesi yüksek alanlar ile sonlu kalmıştı. Asıl risk taşıyan İstanbul’un önündeki en büyük sorun olan, kırılgan yapı stoğunun ağırlaştığı lakin rant üretme kapasitesi olmayan alanlar ve altyapıya ait çalışmalar ise çok yetersizdi. Meğer geçen 25 yılda çılgın projelerle kamu kaynaklarını muhakkak çıkar kümelerine aktarmak yerine gerçekçi ve bilimsel yollarla bu yapı stokunun ve kentsel altyapının güçlendirilmesi için harcasaydık bugün çok farklı bir noktada olabilirdik.
İstanbul’da yaklaşık 1 milyon 200 bin bina var ve bu binaların 820 bini 2000 yılı öncesinde yapılmış olduğundan potansiyel riskli olarak görülüyor. 2019 yılında vazifeye başladığımızda bu yapıların sarsıntı dayanımlarını süratlice tespit etmek, en riskli alan ve yapılara öncelikle müdahale etmek üzere bir çalışma başlatıldı. 6 Şubat sarsıntıları sonrasında da çokça konuşulan Süratli Tarama Formülleri ile bu tespitlere devam ediliyor. Birinci çıkan bilgilerin bize gösterdiği tablo ise şu biçimde; Muhtemel bir İstanbul Sarsıntısı ile bu yapılardan 90 bininin ağır ve çok ağır, 167 bininin orta hasar alacağını, yani İstanbul’daki yapı stokunun yüzde 25’inin zelzele sonrasında kullanılamaz hale geleceğini biliyoruz. Bu sayılar bile tek başına İstanbul’da karşı karşıya olduğumuz tehdidi gözler önüne sermeye yetiyor.”