DİYARBAKIR- Diyarbakır Barosu, İsimli Yardım Hizmet Binası’nda bir basın toplantısı düzenleyerek Türkiye’de, Kürt Problemi Bağlamında Toplumsal Barış İçin Tüzel Gereklilikler ve Teklifler Raporu’nu paylaştı. Açıklamayı Diyarbakır Barosu Başkanı Nahit Eren yaptı. Eren, basınla paylaştıkları rapor için üç ay çalıştıklarını söyledi.
Hukuki ıslahatların yalnızca mevcut sorunların üstesinden gelmek için değil, Kürt sıkıntısının tahlilinde de değerli bir rol oynayacağına dikkat çeken Eren, “Türkiye’nin insan hakları karnesinin güzelleştirilmesi, yargı bağımsızlığının sağlanması ve hukuk devleti olmanın gereklerinin yerine getirilmesi önemli bir gereksinim olarak karşımıza çıkmaktadır. Türel ıslahatlar genel-geçer bir yaklaşımla değil Türkiye’nin sıkıntılarına tahlil üretecek halde tasarlanmalıdır” dedi.
GERİLİMİ YÜKSELTEN DEVLET PRATİĞİ
Kürtlerin yaşadığı problemleri anlatan Eren, şunları söyledi: “Kürtlerin temel hak ve özgürlüklerini sonlandıran güvenlik odaklı siyasetlerle, siyasi alanda baskı ve keyfi yargı süreçleriyle Kürt temsiliyetini zayıflatıldığı, kayyum uygulamalarının sistematik bir hal aldığı bu süreçte ağır insan hakları ihlalleri yaşanmakta, en temel haklara erişim bile kısıtlanmakta, toplumsal tansiyonu yükselten bir devlet pratiği görülmektedir. Kürt probleminin tahlili, yalnızca Kürtlerin değil, tüm Türkiye’yi şekillendirecek bir dönüm noktası olacaktır. Bu tahlil fakat yeni bir anayasa ve kapsamlı yasal değişikliklerle mümkündür. Kürt kimliği, kültürü ve lisanına yönelik makul odaklar tarafından ırkçı ve nefret içerir saiklerle hücumda bulunma, linç edilme ve amaç gösterilme ile yargı tehditleri yaşanmaktadır. Son periyotta, Kürtçe stranlar eşliğinde halay çekilmesinden kaynaklı yersiz suçlamalarla oluşturulan yargı tehditleri, yaşanan tutuklamalar ve hükmedilen cezalar, kayyım siyaseti ve uygulamaları, Kürtçe trafik yer işaretlerine ait idari engellemeler, Kürt sorununa ait uygulanagelen inkar ve ret siyasetlerini bizlere göstermektedir.”
KÜRT PROBLEMİ BİR İNSAN HAKLARI SORUNUDUR
Cumhuriyet tarihi ile yaşıt durumda bulunan Kürt probleminin farklı boyutlarıyla birlikte, temel bir insan hakları sorunu olduğunu tabir eden Eren, “Temel haklarının garanti altına alınması, Kürt kimliğinin tanınması ve kültürünün yaşatılması için ulusal üstü insan hakları evraklarına uygun anayasal ve yasal düzenlemeler yapılması, insan hakları temel evraklarının çekincesiz bir biçimde kabul edilmesi hukuk perspektifinden sorunun tahlilinde değerli bir fonksiyon görecektir” diye konuştu.
Eren, “Anayasal vatandaşlık, anadilde eğitim, lokal idarelerin güçlendirilmesi üzere taleplerin karşılanması için tüzel değişikliklerle birlikte, milletlerarası bir insan hakları standardının uygulamaya koyulması ve bir bütünen temel hakların hukuksal teminata alındığı hukuk sisteminin oluşturulması gerekmektedir” dedi.
KÜRT PROBLEMİNİN TAHLİLİ İÇİN YENİ BİR ANAYASA
Kürt sıkıntısının tahlili için yeni bir anayasanın elzem olduğunu belirten Eren, şu sözleri kullandı: “Tarihi ve toplumsal haksızlık ve adaletsizliklerin yarattığı tahribat ve kırılmaları onarmanın, yeni bir başlangıç yapmanın ve toplumun birlikte yoluna devam etmesinin asıllı araçlarından biri de bir toplumsal mutabakat dokümanı olan ve toplumun bir ortada ve barış içinde yaşamasının temel temellerini belirleyen ve en üst norm niteliğinde olan anayasalardır. Bu çeşit toplumsal mutabakat evrakları çoklukla tarihî dönemeç noktalarında gündeme gelmektedir. Bu çerçevede, yaklaşık yüz yıllık bir tarihî derinliği olan ve son kırk yıldır silahlı çatışma içerisinde varlığını devam ettiren Kürt problemine kalıcı bir barışçıl tahlil arayışı ile yeni anayasanın imal sürecinin paralel bir formda gelişmesi elzemdir. Kürt sıkıntısının tahlili için yeni bir anayasa, toplumun tüm bölümlerini kapsayıcı, özgürlükçü ve demokratik bir temele dayanmalı; Türkiye’nin çok etnisiteli yapısını tanıyan ve bu nedenle rastgele bir etnik, dini ve ya mezhepsel kimliğe atıfta bulunmayan bir başlangıç kısmı; tekrar rastgele bir kimlik yahut sınıfa dayanmayan kapsayıcı bir vatandaşlık tarifi ve demokratik idaresi temel alan ademi-merkeziyetçi bir idari yapılanma olmalıdır.”
FARKLILIKLARI KAPSAYAN VATANDAŞLIK TANIMI
Diyarbakır Barosu Başkanı Nahit Eren, yeni bir anayasa için teklifleri de şu biçimde lisana getirdi:
-Anayasa’nın başlangıç kısmı dahil olmak üzere bütününde Türk etnik kimliğine vurgu hâkimdir. Bu vurgu anayasa metni boyunca sıkça tekrarlanan ‘Türk vatanı ve milleti, büyük Türk devleti, Türk milleti Türk lisanı, Türk kültürü’ üzere sözlerle kendisini göstermektedir. Bu lisan farklı etnik kökene mensup insanlardan oluşan Türkiye toplumunun çoğulcu yapısı ile bağdaşmamaktadır.
-Türkiye’de Kürt sorunu bağlamında üzerinde en çok tartışmaya mevzu edilen sorun alanlarından biri, anadilde eğitim hakkıdır. Anadilde eğitim hakkı, eğitim ve öğretimin, bireylerin anadilinde yapılmasını içerir.
-Anadilin hayatın her alanında kullanılması, öğrenilmesi ve geliştirilmesi ile birlikte anadilde eğitim alınması temel bir haktır. Bütün öğrencilere etnik, kültürel, dinî kimliklerine bakılmaksızın eğitimde fırsat eşitliği sağlanması ismine, eğitim hakkını düzenleyen Anayasa unsuru, anadilde eğitimi yasaklayan sözlerden arındırılmalıdır. Yeni düzenlemeyle anadilde eğitim hakkı, anayasal garanti altına alınmalıdır.
-Türkiye’nin çoğulcu yapısını yansıtan demokratik, kapsayıcı ve eşitlikçi yeni bir anayasanın kabulüne yönelik artan toplumsal talepler ışığında, din, lisan, etnik kimlik, kültür ayrımı gözetmeksizin bütün farklılıkları kapsayıcı vatandaşlık tarifinin geliştirilmesi ve bu konunun anayasanın geneline ve yasal mevzuatın bütününe yansıtılması gerekmektedir. 66. unsurun “Türk Vatandaşlığı” formundaki başlığı, ‘Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı’ olarak değiştirilmelidir.
-Demokratik hukuk devletinde adaleti tesis etmekle misyonlu olan yargının, bağımsız, tarafsız ve hak temelli bir pratiğe sahip olması gerçek fonksiyonuna uygun biçimde çalışabilmesi için mecburidir. Türkiye’deki yargı, muhalif kimliğinden dolayı yargı tehdidine maruz bırakılan ve temel hakların ihlal edildiği yargı sürecinde aldığı kararlar ile hukukun üstünlüğü unsurunu gerçekleştirmekten ne kadar uzak bir pozisyonda olduğunu bizlere göstermektedir.
-Yargı bağımsızlığı, metodu teminatlarla yurttaşın demokratik haklarının kullanımı önündeki caydırıcı etkiyi, yargı tehdidini ortadan kaldırdığı üzere türel güvenlik hakkını tesis eder. Bu bağlamda, yargının bağımsızlığı ve yargıcın tarafsızlığı önündeki yapısal meselelerin giderilmesi, keyfi yargı süreçlerine ait tedbirlerin alınması ile Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarının uygulanması konusunda önlemlerin alınması gerekir.
-Yasal düzenlemeler temel hakları temel almalı, yersiz yargı tehdidinin önüne geçilmelidir.
TERÖRLE UĞRAŞ MEVZUATI KALDIRILMALI
-Türkiye’de insan haklarının durumu son 40 yılda değerli ölçüde berbata gitmiştir. Terörle gayret maddeleri ve güvenlik tedbirleri, Kürt kimliği, lisanı ve kültürüne yönelik son devirde yaşanan hücumlarda yargı araçsallaştırılmakta, toplumun muhalif kısımlarını kriminalize etme ve yasal çalışmalarını ‘anayasal nizama tehdit’ olarak nitelendirmek için kasıtlı olarak berbata kullanılmakta ve yurttaşlar yargı tehdidi ile cezalandırılmaktadır.
-Terörle uğraş mevzuatı, 1991’den beri geçirdiği evreler, kanunda yapılan değişiklikler ve uygulanma biçimi aslı itibariyle bugün genel bir kanun halini almıştır ve tüm siyasi ve toplumsal muhalefet bölümlerine en sert biçimiyle uygulanmaktadır. Hapishanelerde uygulanmakta olan tecrit sisteminin de desteğini oluşturan ve yasallık prensibiyle bağdaşmayan mevcut yasanın Venedik Kurulu raporu doğrultusunda tümüyle yürürlükten kaldırılması gerekmektedir.
-Hukuk, tarifi ve kapsamı gereği toplumsal sistemi belirleyip hayatın her alanına nüfuz etmektedir. Memleketler arası mevzuat kararlarına konulan çekinceler, anayasal ve yasal kararlar gözetildiğinde, kayyum uygulaması, hasta mahpuslar ve tecrit sorunu, yersiz yargı tehdidi ile temel hakların kullanımına yönelik pürüzler ve sınırlamalar yapısal nitelikte sıkıntıların bulunduğunu göstermektedir.
-Türkiye’de muhalif olarak görülen bireyleri gaye almak için araçsallaştırılan çok geniş terörle uğraş mevzuatını ve ilgili başka yasalar, memleketler arası insan hakları hukuku ve standartlarına uygun hale getirilmelidir. Unutulmamalıdır ki, temel haklara ait tüzel teminatlar sağlanmadan kalıcı bir toplumsal barış sağlamak mümkün olmayacaktır.
-Kürt probleminin demokratik ve barışçıl tahlili, tesirli bir demokratikleşme ve hukuk perspektifi geliştirilip uygulanmadıkça bu adaletsizlik sarmalı hem artarak devam edecek hem de geçmişte yaşanan adaletsizlikler asla telafi edilemeyecektir.
(HABER MERKEZİ)