İşte EYT’de merak edilen sorular ve yanıtları…
EYT birinci etapta kimler emekli olacak?
Yasaya nazaran; 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanlar yaş kaidesine bağlı olmaksızın emekli olacak lakin emeklilik için gereken primde mevcut mevzuat dikkate alınacak. Habertürk’ün haberine nazaran; SSK’lı bir sigortalı işe giriş tarihine nazaran 5000-5975 gün primi doldurduğu tarihte emekli olacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar (eyt) ; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan evvel olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık mühleti kaidesini sağlamış olsa dahi yaşından ötürü emekli olamayanları kapsar. Kendilerine ” EYT mağduru” diyen bireyler yaşlarından ötürü emekli olamıyor.
SSK, BAĞ-KUR yahut Emekli Sandığı statüsünde 8 Eylül 1999 tarihinden evvel sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT kapsamında yer alıyor.
1- EYT’Lİ MEMURLAR ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİR Mi?
Cumhurbaşkanının atadığı, görevlendirdiği, TBMM’de yapılan seçimler sonucu görevlendirilenler, yükseköğretim kurumlarının öğretim üyeliklerine atananlar, Sağlık Bakanlığı tabip ve uzman tabip takımına atananlar emekli olduktan sonra memur olarak işine devam edebiliyor.
Mahalli yönetimlerde memur takımına atananların da emekli aylıkları kesilerek maaşlı devam etmeleri imkânı bulunuyor. Bu listenin dışındaki polis, öğretmen gibi kamu çalışanlarından yaşlılık aylığı alanlar kamu kurum ve kuruluşlarına açıktan atanamıyor.
2- TIPKI İŞTE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN EYT’LİNİN İŞTEN ÇIKIŞI NE VAKİT YAPILMALI?
İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkış süreçlerinde olağan emeklilik prosedürlerini izleyecek. İşten çıkarmada 8 numaralı kod kullanılacak. Çalışanın işten ayrılış bildiriminin 8 koduyla yapılması ve tıpkı gün emekçinin tahsis talebinde bulunması halinde sonraki gün tekrar toplumsal güvenlik dayanak primine tabi bildirim yapılarak personel aralıksız çalıştırılmaya devam edilebilecek. Emekçinin emekli aylığı da talebi takip eden ayın başından başlatılacak.
Buna nazaran, birebir işte çalışmaya devam edecek emekçilerin işten çıkış süreçleri ay içinde rastgele bir gün olabileceği üzere, ayın son günü de yapılabilir. Ayın son gününde işten çıkış yapılması halinde personelin birebir gün içinde emeklilik müracaatında bulunması, 1 Nisan’dan itibaren de SGDP’ne tabi olarak yine işe giriş süreci yapılması gerekir.
Mart ayının 15’inde işten çıkışı yapılan personel de tıpkı gün emeklilik başvurusunu yaptıktan sonra sonraki gün SGDP’ne tabi olarak işe giriş süreci yapılabilir. Burada kıymetli olan, işten çıkışın (8) koduyla bildirilmesidir
3- “EMEKLİ OLABİLİR” YAZISI ZARURÎ MU?
İşveren, hala bir işte çalışmakta olan bireylerin emeklilik münasebeti ile iş akdini feshederken kıdem tazminatını ödemek zorunda. Patron, personelin hakikaten emekliliğe hak kazanıp kazanmadığını anlamak için daha evvel Toplumsal Güvenlik Kurumu’ndan “Emekli olabilir” yazısı getirilmesini istiyordu. SGK, emeklilik müracaatlarındaki yoğunluğu dikkate alarak yazı vermeyeceğini açıkladı.
Bunun yerine, e-Devlet’ten “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü”, “Sosyal Güvenlik Kayıt Belgesi” ve “Çalışma Hayatım” hizmetlerinden sorgulama yapılarak emekliliğe hak kazanma şartlarının yerine getirilip getirilmeyeceğinin personel ve işverence tespit edilmesini istedi.
Sorgulama ekranında “4A tesciline nazaran emeklilik bilgileri” kısmında prim gün sayısı ve sigortalılık mühleti satırlarının karşısında “kalan prim gün 0 gün” ve “Kalan mühlet 0 gün” yazması gerekiyor.
Kalan gün ve müddetin sıfır yazması, emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık mühleti şartlarının yerine getirildiği manasına geliyor.
4- EYT’DEN BANKA SANDIK ÇALIŞANLARI DA YARARLANACAK MI?
8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan 506 sayılı kanunun süreksiz 20. unsuru kapsamında kurulan sandık yahut vakıflara tabi çalışanlar da EYT’den yararlanacak.
5- KOD-8 NEDİR?
Çalışan emeklilik nedeniyle işten ayrılmak istediğinde patron kod-8 ile çalışanın çıkışını yapmak durumunda. Kod-8’in şöyle bir kıymeti var; hem çalışanın kıdem tazminatı hakkını koruyor hem de yine işe girişte kolaylık sağlıyor.
6- YOĞUNLUKTAN ÖTÜRÜ EMEKLİ MAAŞI GECİKİRSE AVANS ÖDEMESİ YAPILABİLİR Mİ?
Sosyal güvenlik mevzuatına nazaran, emekli aylığı bağlama süreçlerinin 90 gün içinde sonuçlanmaması halinde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları halinde, ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere her üç ay için net minimum fiyatın üç katı fiyatında avans ödenmekte, verilen avanslar birikmiş aylıklardan mahsup edilmektedir.
Emeklilik için müracaat yapan, lakin aylık bağlama müddeti uzayacakolan bireyler, istemeleri durumunda SGK’dan avans alma hakkını kullanabilirler.
7- EMEKLİ SANDIĞI VE BAĞ-KUR’DA 23 MAYIS 2002 ÖNCESİ 3 YIL MECBURÎ MU?
8 Eylül 1999 tarihinden evvel rastgele bir statüde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan herkes EYT’li kabul ediliyor. Buna nazaran, 8 Eylül 1999 tarihinden evvel çalışmaya başlayanlardan Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR kapsamında olanların 23 Mayıs 2002 tarihindeki prim gün sayısına bakılmayacak. Rastgele bir statüde 8 Eylül 1999 tarihinden evvel sigortalı çalışmaya başlamış olan Emekli Sandığı iştirakçileri ve BAĞ-KUR’lular bayanlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlamışlarsa EYT düzenlemesinden yararlanarak emekli olabilecekler.
Örneğin, Temmuz 1999 tarihinde SSK girişi olan bir kişi sonradan memur yahut esnaf olarak çalışmaya başlamışsa, bayanlarda 7200, erkeklerde 9000 günü tamamlamak şartıyla emekli olabilecek.
8- ÇALIŞANLAR HANGİ EMEKLİLİK STATÜSÜNDEN EMEKLİ OLABİLECEK?
SSK, Bağ-Kur yahut Emekli Sandığı; çalışılan son yedi yılda en fazla hangi statüde sigortanız varsa o kapsamda emeklilik başvurusunu yapacaksınız. Prim gün ödeme sayısı eşitse en son tabi olunan sigortalılık statüsünden emekliliğe hak kazanacaksınız.
9- EMEKLİ AYLIĞI, DİLEKÇE VERİLEN TARİHTE Mİ BAŞLAYACAK?
Mart ayında emeklilik dilekçesi verenlerin aylığı 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere bağlanacak. 5510 Sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nun “Yaşlılık aylığının başlangıcı ve kesilmesi” başlıklı 30. unsuru uyarınca, 4A (SSK) ve 4B (BAĞ-KUR) kapsamındaki sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, emeklilik dilekçesi verdikleri tarihten sonraki ay başından itibaren emekli aylığı bağlanır.
4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki şahıslara ise yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine vazifeleriyle ilişiğin kesildiği tarihi takip eden ay başından geçerli olmak üzere aylık bağlanır. Buna nazaran, emeklilik dilekçesinin 1 Mart yahut 31 Mart’ta verilmesinin bir kıymeti yok. Mart ayında dilekçe veren herkesin emekli aylığı 1 Nisan tarihinden başlayarak bağlanacak.
